Psychoterapia poznawczo-behawioralna (ang. cognitive-behavioral therapy – CBT) to podejście terapeutyczne, które zdobyło uznanie jako najskuteczniejsza forma terapii krótkoterminowych. Opiera się na założeniu, że nasze myśli wpływają na nasze emocje i zachowania. W artykule przyjrzymy się, na czym polega psychoterapia CBT, jakie techniki stosowane są w procesie terapii oraz jakie różnice występują między CBT a innymi formami terapii.
Na czym polega psychoterapia poznawczo-behawioralna?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) to skuteczna metoda leczenia, która skupia się na zmianie negatywnych wzorców myślenia i zachowania. W nurcie poznawczo-behawioralnym terapeuta i pacjent pracują razem, aby zidentyfikować i zastąpić nieadekwatne myśli, które prowadzą do trudności emocjonalnych. Terapeuta poznawczo-behawioralny pomaga pacjentowi zauważyć błędy poznawcze i zniekształcenia poznawcze, które wpływają na jego stan emocjonalny.
CBT zakłada, że nasze myśli mają bezpośredni wpływ na nasze emocje i zachowania. W procesie terapii, pacjent uczy się, jak rozpoznawać i modyfikować negatywne myśli, co prowadzi do poprawy zdrowia psychicznego i zmniejszenia problematycznych zachowań. Terapia poznawczo-behawioralna jest szeroko stosowana w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania i wielu innych trudnościami emocjonalnymi.
Spotkania odbywają się regularnie, a pacjent aktywnie uczestniczy w procesie zmiany myślenia i zachowania. Psychoterapia ta jest uznawana za jedną z najbardziej skutecznych form terapii krótkoterminowych. W nurcie poznawczo-behawioralnym kładzie się duży nacisk na praktykę opartą na dowodach, co zapewnia jej wysoką skuteczność i efektywność.
Przy jakich problemach sprawdzi się psychoterapia poznawczo-behawioralna?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest skuteczna w leczeniu szerokiego zakresu problemów psychicznych. Może być uzupełnieniem leczenia farmakologicznego pacjentów z różnymi schorzeniami.
Terapia poznawczo-behawioralna wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu:
- Depresji. Terapia poznawczo-behawioralna pomaga pacjentom zmieniać negatywne myśli i wzorce zachowań, które podtrzymują stan depresyjny.
- Zaburzeń lękowych. W leczeniu fobii, lęku panicznego czy zespołu lęku uogólnionego, psychoterapia poznawczo-behawioralna pomaga pacjentom radzić sobie z nieadekwatnymi myślami.
- Zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD). CBT pomaga pacjentom rozpoznawać i zmieniać nieadekwatne myśli prowadzące do kompulsywnych zachowań.
- Zaburzeń odżywiania: Terapia poznawczo-behawioralna, poprzez zmianę zniekształceń poznawczych dotyczących obrazu ciała i jedzenia, jest skuteczna w leczeniu anoreksji i bulimii.
- Zaburzeń osobowości: CBT pomaga pacjentom z zaburzeniami osobowości zidentyfikować i zmieniać problematyczne wzorce myślenia i zachowania, wpływające na ich relacje i funkcjonowanie społeczne.
- Zespołu stresu pourazowego (PTSD): W nurcie poznawczo-behawioralnym, CBT wykorzystuje techniki ekspozycji i przepracowywania traumatycznych wspomnień, co prowadzi do zmniejszenia objawów lękowych i poprawy jakości życia pacjentów.
- Zaburzeń snu: Terapia poznawczo-behawioralna pomaga pacjentom w radzeniu sobie z problemami ze snem, poprzez zmianę negatywnych wzorców myślenia i zachowań związanych ze snem.
- Różnych trudności emocjonalnych: CBT jest skuteczna w leczeniu różnych trudności emocjonalnych, pomagając pacjentom radzić sobie z negatywnymi emocjami i poprawić ich zdrowie psychiczne.
- Zaburzeń zachowania u dzieci i młodzieży: Terapia poznawczo-behawioralna pomaga młodym pacjentom i ich rodzinom radzić sobie z problematycznymi zachowaniami.
- Problemów par: Nurt poznawczo-behawioralny jest także efektywny w terapii par, pomagając partnerom zidentyfikować i zmieniać negatywne wzorce myślenia i zachowania, które wpływają na ich związek.
Badania empiryczne potwierdzają, że psychoterapia poznawczo-behawioralna jest jedną z najlepiej udokumentowanych metod terapeutycznych. Dzięki czemu jej skuteczność w leczeniu różnorodnych problemów psychicznych jest szeroko uznawana.
W naszym centrum medycznym szybko umówisz się na wizytę z lekarzem. Skontaktuj się z nami pod numerem 12 333 777 1 lub skorzystaj z całodobowej rejestracji online!
Jak długo trwa terapia poznawczo-behawioralna?
Czas trwania terapii poznawczo-behawioralnej zależy od rodzaju problemu oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Typowa psychoterapia poznawczo-behawioralna trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Terapia krótkoterminowych problemów, takich jak fobie czy lęk paniczny, zazwyczaj obejmuje od 10 do 20 sesji. Leczenie bardziej złożonych zaburzeń, takich jak zaburzenia osobowości czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, może wymagać dłuższego zaangażowania.
Spotkania odbywają się zazwyczaj raz w tygodniu i trwają około 50-60 minut. Ważnym elementem terapii jest aktywny udział pacjenta w procesie zmiany myślenia i zachowania, co często wymaga pracy między sesjami. Celem terapii jest osiągnięcie trwałych zmian w sposobie myślenia i radzenia sobie z problematycznymi zachowaniami w danej sytuacji, co prowadzi do poprawy zdrowia psychicznego i jakości życia.
Po zakończeniu terapii pacjenci często kontynuują stosowanie nabytych technik w codziennym życiu, co pomaga w utrzymaniu pozytywnych efektów leczenia. W niektórych przypadkach zalecane są okresowe sesje kontrolne, aby monitorować postępy i wspierać pacjenta w dalszej pracy nad sobą i zmianie sposobu myślenia.
Różnice między CBT a innymi formami terapii
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) wyróżnia się na tle innych form terapii kilkoma kluczowymi aspektami:
- Skupienie na teraźniejszości: Terapia poznawczo-behawioralna koncentruje się na obecnych problemach pacjenta i ich rozwiązaniu, podczas gdy inne terapie, takie jak psychoterapia psychodynamiczna, często skupiają się na wydarzeniach we wczesnym dzieciństwie, aby zrozumieć źródła problemów emocjonalnych.
- Struktura i celowość: Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest dobrze zorganizowana i oparta na jasno określonych celach terapeutycznych. Każda sesja ma określoną strukturę, co różni ją od bardziej otwartych i elastycznych podejść, jak terapia humanistyczna, która kładzie nacisk na swobodny przepływ rozmowy i samopoznanie pacjenta.
- Nacisk na aktywny udział pacjenta: W terapii poznawczo-behawioralnej pacjent aktywnie uczestniczy w procesie terapii poprzez wykonywanie zadań domowych i praktykę nabytych umiejętności między sesjami. W przeciwieństwie do tego, w terapiach takich jak terapia analityczna, terapeuta pełni bardziej pasywną rolę.
- Opieranie się na badaniach empirycznych: Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest najlepiej udokumentowana, co poparte jest licznymi badaniami potwierdzającymi jej skuteczność. Inne terapie, jak terapia Gestalt czy psychoterapia egzystencjalna, mogą mieć mniej dowodów naukowych wspierających ich efektywność, choć również mogą być skuteczne w odpowiednich kontekstach.
- Skupienie na zniekształceniach poznawczych: CBT zakłada, że nieadekwatne myśli i zniekształcenia poznawcze prowadzą do problematycznych zachowań i emocji. Terapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować i zmienić te nieadekwatne myśli, co jest kluczowym elementem terapii poznawczo-behawioralnej. Inne formy terapii, jak terapia narracyjna, mogą koncentrować się na przekształcaniu opowieści pacjenta o swoim życiu, zamiast bezpośrednio zmieniać sposób myślenia.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna dzięki swojej strukturze, celowości i wsparciu badaniami empirycznymi jest skuteczną metodą leczenia wielu zaburzeń psychicznych, co czyni ją jedną z najczęściej wybieranych form terapii przez pacjentów i specjalistów. Jeśli zmagasz się z problemami emocjonalnymi, możesz umówić się na wizytę ze specjalistą.
Źródła:
Farley, D., Golonka, K., Kowalski, J., Legierski, J., & Tucholska, K. (2022). Przegląd metaanaliz badań nad skutecznością psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu zaburzeń psychicznych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej.
Sariusz-Skąpska, M., Siwek, M., & Dudek, D. (2004). Rola psychoterapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej. Psychoterapia, (3 (130)).
Przegląd wybranych psychoterapii PTSD, ich skuteczności i zaleceń terapeutycznych w terapii osób dorosłych. Joachim Kowalski, Adam Elżanowski, Andrzej Śliwerski.
Psychoterapia Vademecum. Renata Mizerska, Hanna Pinkowska-Zielińska, Agnieszka Jankiewicz, Dorota Modrzyńska, Michał Kostrzewski, Sylwia Wojtysiak
