Choroby zawodowe są źródłem problemów zdrowotnych w wielu miejscach pracy. Choć często kojarzone są z ciężką pracą fizyczną, mogą dotknąć również pracowników biurowych, i nie tylko. Choroby zawodowe to nie tylko kwestia urazów czy zatrucia substancjami chemicznymi, ale także problemy psychiczne. Niektóre z nich mogą się rozwijać latami. Jakie świadczenia przysługują pracownikom, którzy cierpią z powodu choroby zawodowej?
Czym są choroby zawodowe?
Choroby zawodowe to schorzenia, które są spowodowane przez szkodliwe czynniki występujące w środowisku pracy lub sposób wykonywania pracy. Choroby te muszą być wymienione w wykazie chorób zawodowych i potwierdzone przez odpowiednią jednostkę orzeczniczą.
Choroby zawodowe mogą mieć różne przyczyny, np. zatrucia, pylice, hałas, promieniowanie, nadmierny wysiłek głosowy czy urazy układu ruchu. Choroby zawodowe mają negatywny wpływ na zdrowie pracowników i mogą prowadzić do niezdolności do pracy, a nawet śmierci.
Dlatego ważne jest zapobieganie chorobom zawodowym poprzez ocenę ryzyka zawodowego, stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, regularne badania lekarskie i edukację pracowników. Osoby, które zachorowały na chorobę zawodową, mają prawo do odszkodowania lub renty z ZUS, jeśli spełniają odpowiednie warunki.
Przyczyny chorób zawodowych
Choroby zawodowe są wynikiem wystawienia pracowników na szkodliwe warunki pracy. Ewentualnie na czynniki, które mogą negatywnie wpływać na ich zdrowie. Przyczyny tych chorób mogą być różnorodne. Zależą od rodzaju wykonywanej pracy.
Do głównych przyczyn chorób zawodowych należą:
- Ekspozycja na substancje toksyczne. Pracownicy w niektórych branżach mogą być narażeni na kontakt ze szkodliwymi materiałami. Mogą to być chemikalia przemysłowe, metale ciężkie, pestycydy czy rozpuszczalniki. Długotrwały kontakt z nimi może wywołać różne dolegliwości, w tym nowotwory, choroby układu oddechowego i skóry.
- Pyły, dymy i gazy. Pracownicy w przemyśle chemicznym, metalurgicznym, górnictwie czy budownictwie mogą być narażeni na wdychanie szkodliwych substancji. Może to prowadzić do chorób płuc, takich jak pylica, astma zawodowa czy choroby układu oddechowego.
- Hałas i wibracje. Operatorzy maszyn budowlanych czy pracownicy w przemyśle muzycznym, są szczególnie narażeni. Mogą cierpieć problemy ze słuchem i nie tylko.
- Obciążenia biomechaniczne. Pracownicy wykonujący powtarzalne ruchy lub podnoszący ciężkie przedmioty, mogą cierpieć na wiele schorzeń. W tym na te związane z układem mięśniowo-szkieletowym. Mogą to być zespoły cieśni nadgarstka, bóle pleców czy zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.
- Stres zawodowy. Długotrwały stres związany z pracą może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. Choćby takich jak choroby serca, depresja, lęki czy choroby układu pokarmowego.
- Promieniowanie. Pracownicy w laboratoriach medycznych, przemyśle jądrowym czy w radiologii mogą być narażeni na promieniowanie jonizujące. Zwiększa to ryzyko chorób nowotworowych i innych problemów zdrowotnych.
Najczęstsze rodzaje chorób zawodowych
Choroby zawodowe mogą przybierać różne formy. Ich źródło zależy od rodzaju pracy, ekspozycji na konkretne czynniki zawodowe i sposobu wykonywania pracy.
Do najczęstszych chorób zawodowych należą:
- Choroby układu oddechowego. Pylice to choroby spowodowane wdychaniem pyłów, przykładowo takich jak azbest. Z kolei astma zawodowa występuje na skutek narażenia na alergeny lub substancje drażniące w miejscu pracy. Co prowadzi do nawracających ataków duszności i duszenia.
- Choroby skóry. Schorzenia skóry mogą być wywołane kontaktem z alergenami lub drażniącymi substancjami chemicznymi. Takimi jak żrące płyny, oleje lub farby.
- Choroby układu kostno-mięśniowego. Należą do nich na przykład zespół cieśni nadgarstka czy zespół cieśni kanału nerwu łokciowego. Wynikają z długotrwałego obciążenia i pracy polegającej na powtarzalnych ruchach.
- Choroby układu sercowo-naczyniowego. Pracownicy narażeni na stres zawodowy oraz fizyczne obciążenia mogą być bardziej podatni na choroby serca.
- Choroby układu nerwowego. Uszkodzenia nerwów mogą być spowodowane powtarzającymi się ruchami lub wibracjami. Mikrourazy mogą prowadzić do różnorodnych stanów zapalnych.
- Choroby nowotworowe. Nowotwory płuc są często spowodowane kontaktem z substancjami chemicznymi lub pyłami. Pracownicy narażeni na promieniowanie UV lub chemikalia mogą być bardziej podatni np. na raka skóry.
- Choroby psychiczne. Długotrwały stres, nadmiar pracy i presja mogą prowadzić do problemów psychicznych, takich jak depresja czy lęki.
Ważne jest, aby pracodawcy i pracownicy byli świadomi potencjalnych zagrożeń zawodowych. Kluczowe jest zatem, aby podejmowali środki ostrożności zawarte w BHP oraz śledzili swój stan zdrowia. Może to zapobiec pojawieniu się wielu chorób zawodowych.
Jak dbać o swoje zdrowie w pracy?
Praca to ważna część naszego życia, która daje nam nie tylko dochód, ale też satysfakcję i poczucie sensu. Jednak praca może też być źródłem stresu, zmęczenia i problemów zdrowotnych, jeśli nie zadbamy o odpowiednią higienę pracy i styl życia. Dlatego warto wiedzieć, jak dbać o swoje zdrowie w pracy, aby cieszyć się dobrym samopoczuciem, wydajnością i motywacją. Oto kilka prostych zasad, które pomogą Ci zadbać o swoje zdrowie w pracy:
- Zrównoważ swoją dietę. Nie pomijaj śniadania, jedz regularnie i zdrowo, unikaj przekąsek i fast foodów, pij dużo wody, ogranicz kawę i alkohol. Wybieraj produkty bogate w błonnik, białko, witaminy i minerały, które dostarczą Ci energii i poprawią trawienie. Zabieraj ze sobą do pracy własne posiłki, które przygotujesz z pełnowartościowych składników, lub korzystaj z cateringu dietetycznego. Pamiętaj, że zdrowe odżywianie wpływa nie tylko na Twoją sylwetkę, ale też na Twój nastrój, koncentrację i odporność.
- Przestrzegaj przepisów i zasad BHP. Praca może narażać Cię na różne zagrożenia, takie jak urazy, zatrucia, pożary, hałas, promieniowanie czy stres. Dlatego musisz znać i stosować się do przepisów i zasad BHP, które mają na celu zapewnić Ci bezpieczeństwo i higienę pracy. Przepisy i zasady BHP dotyczą m.in. sposobu wykonywania pracy, stanu technicznego sprzętu i maszyn, stosowania środków ochrony indywidualnej i zbiorowej, poddawania się badaniom lekarskim, zgłaszania i usuwania niebezpiecznych sytuacji. Przestrzeganie przepisów i zasad BHP jest Twoim podstawowym obowiązkiem jako pracownika, a także warunkiem otrzymania odszkodowania lub renty w razie wypadku lub choroby zawodowej. Nieprzestrzeganie przepisów i zasad BHP może skutkować nie tylko zagrożeniem dla Twojego życia i zdrowia, ale też odpowiedzialnością porządkową, dyscyplinarną, karną lub cywilną2
- Zadbaj o ergonomię pracy. Jeśli pracujesz przy biurku i komputerze, zwróć uwagę na prawidłową postawę, wysokość fotela i monitora, oświetlenie i wentylację. Unikaj nadmiernego napięcia mięśni, krzywienia się i garbienia. Zainwestuj w sprzęt i akcesoria, które poprawią komfort pracy, np. podkładkę pod nadgarstek, podnóżek, poduszkę ortopedyczną, okulary przeciwsłoneczne. Co godzinę rób przerwę na rozciąganie, masaż, ćwiczenia wzrokowe lub krótki spacer. Skorzystaj z usług fizjoterapeuty, który pokaże Ci, jak prawidłowo ustawiać się przy biurku i jakie ćwiczenia wykonywać, aby zapobiegać bólom pleców, karku, głowy i nadgarstków.
- Znajdź czas na aktywność fizyczną. Ruch to najlepszy sposób na poprawę kondycji, redukcję stresu, poprawę nastroju i samopoczucia. Nie musisz od razu zapisywać się na siłownię czy maraton, wystarczy, że znajdziesz czas na codzienną dawkę aktywności, która sprawia Ci przyjemność. Może to być spacer, rower, basen, taniec, joga, pilates, bieganie, tenis, piłka nożna, czy cokolwiek innego. Ważne, żebyś robił to regularnie, najlepiej 3-4 razy w tygodniu, po minimum 30 minut. Jeśli masz możliwość, wykorzystaj do tego przerwy w pracy, dojazdy, spotkania z kolegami lub rodziną. Możesz też skorzystać z oferty sportowej swojej firmy, jeśli taką ma, lub zapisać się na zajęcia grupowe, które będą dodatkową motywacją i okazją do integracji.
- Znajdź równowagę między pracą a życiem prywatnym. Praca nie może być Twoim jedynym źródłem satysfakcji i sensu. Musisz mieć też czas na odpoczynek, relaks, hobby, rodzinę, przyjaciół, pasje. Nie pozwól, żeby praca pochłaniała Cię całkowicie i zabierała Ci energię do innych dziedzin życia. Ustal sobie granice, kiedy kończysz pracę i nie zajmujesz się nią w domu. Nie bój się powiedzieć “nie”, jeśli czujesz, że masz za dużo obowiązków lub oczekiwań. Naucz się delegować zadania, prosić o pomoc, negocjować warunki. Nie zapominaj o swoich potrzebach, marzeniach, celach. Pamiętaj, że praca to nie wszystko, a Ty jesteś ważniejszy niż Twój zawód.
Jakie prawa przysługują pracownikom w przypadku chorób zawodowych?
Pracownik, który cierpi z powodu choroby zawodowej, ma prawo do różnych świadczeń. Jeżeli osoba na danym stanowisku jest niezdolna do wykonywania swojej pracy z powodu choroby zawodowej, przysługuje jej zasiłek chorobowy. Ten rodzaj świadczenia nalicza się od pierwszego dnia, w którym pracownik jest niezdolny do pracy. Niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu.
Jeśli choroba zawodowa w dalszym ciągu uniemożliwia pracę, pracownikowi wypłacane jest z tego tytułu świadczenie rehabilitacyjne. Pod warunkiem że dalsze leczenie lub rehabilitacja daje możliwość powrotu do zdrowia oraz do pracy. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego wynoszą 100% podstawy wymiaru wynagrodzenia.
Wynagrodzenie pracownika może ulec obniżeniu, z powodu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Wówczas wypłacany jest zasiłek wyrównawczy.
Jednorazowe odszkodowanie jest wypłacane dla każdej osoby ubezpieczonej, która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Uszczerbek ten jest oceniany przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS.
Osoby, które straciły zdolność do pracy z powodu choroby zawodowej, mają prawo do pokrycia kosztów leczenia. W tym stomatologicznego, szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne. Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Jeśli chodzi o świadczenia długoterminowe, zależą one od kilku czynników. Renta z tytułu niezdolności do pracy wypłacana jest pracownikowi, który jest całkowicie niezdolny do pracy. Oczywiście w wyniku choroby zawodowej.
Renta szkoleniowa przysługuje pracownikowi, który musi zmienić stanowisko pracy. Powodem jest niezdolności do wykonywania dotychczasowego stanowiska. Dodatek pielęgnacyjny wypłacany jest osobom, które ukończyły 75 lat, są stale niezdolne do pracy, lub samodzielnego życia. Ten rodzaj świadczenia przyznawany jest na podstawie orzeczenia wydawanego przez lekarza orzecznika ZUS.
Badania pracownicze w zapobieganiu chorobom zawodowym
Badania lekarskie pracowników są bardzo istotne. Pracodawca nie może pozwolić osobie zatrudnionej zacząć pracy, jeśli ten nie ma ważnych badań. Istnieją trzy rodzaje badań pracowniczych — wstępne, kontrolne oraz okresowe. Dzięki nim widać wyraźnie czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy na danym stanowisku. Jednak nie tylko. Pomagają także w wykrywaniu problemów zdrowotnych osób już zatrudnionych. Dodatkowo spełniają wymogi prawne i podnoszą świadomość pracowników na temat zagrożeń zawodowych, przyczyniając się do poprawy jakości pracy i ich bezpieczeństwa.
W naszym centrum medycznym szybko umówisz się na wizytę z lekarzem medycyny pracy. Skontaktuj się z nami pod numerem 12 333 777 1 lub skorzystaj z całodobowej rejestracji online!
