Arytmia serca to częste zaburzenie rytmu serca, które może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Nieregularne bicie serca, częstoskurcz komorowy czy migotanie przedsionków mogą powodować zawroty głowy, uczucie kołatania serca oraz zwiększać ryzyko poważnych schorzeń, takich jak niewydolność serca czy udar mózgu. Wiele czynników, takich jak choroba niedokrwienna serca, zaburzenia elektrolitowe czy choroby tarczycy, może wywoływać zaburzenia rytmu serca. Szybka diagnostyka arytmii pozwala na skuteczne leczenie i przywrócenie prawidłowego rytmu serca. Metody terapii obejmują zarówno leczenie farmakologiczne, jak i nowoczesne procedury kardiologiczne, takie jak wszczepienie rozrusznika serca. Wczesne rozpoznanie objawów arytmii i konsultacja z kardiologiem mogą zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym.
Co to jest arytmia serca i jakie są jej przyczyny?
Arytmia to zaburzenie rytmu serca, które powoduje nieregularne jego bicie – może ono przyspieszać, zwalniać lub mieć niestabilną częstotliwość. Prawidłowy rytm serca kontrolowany jest przez naturalny rozrusznik serca, czyli węzeł zatokowy, który generuje impulsy elektryczne. Gdy dochodzi do zakłóceń w przewodzeniu tych impulsów, pojawiają się objawy arytmii serca, takie jak uczucie kołatania serca, zawroty głowy czy osłabienie.
Prawidłowe bicie serca charakteryzuje się miarowym i regularnym rytmem. Optymalna częstość akcji serca zależy od wieku, kondycji fizycznej oraz stanu zdrowia pacjenta.
Normy prawidłowego rytmu serca dla dorosłych:
- Spoczynkowa częstość akcji serca (HR – heart rate): 60–100 uderzeń na minutę (bpm);
- U osób aktywnych fizycznie i sportowców: może wynosić 50–60 bpm, co jest efektem lepszej wydolności układu krążenia;
- Podczas wysiłku fizycznego: może wzrosnąć do 120–180 bpm, zależnie od intensywności wysiłku i indywidualnej kondycji organizmu.
Serce powinno bić regularnie, a odstępy między kolejnymi skurczami powinny być równe. Gdy rytm staje się nieregularny, zbyt wolny (bradykardia) lub zbyt szybki (tachykardia), może to wskazywać na zaburzenia rytmu serca. Właściwa praca serca zapewnia efektywne dostarczanie tlenu i składników odżywczych do narządów oraz utrzymanie stabilnego ciśnienia krwi.
Przyczyny arytmii serca są różnorodne i mogą wynikać zarówno z chorób układu krążenia, jak i czynników zewnętrznych. Do najczęstszych należą:
- Choroby serca – choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, zapalenie mięśnia sercowego, wady zastawek serca, kardiomiopatie;
- Zaburzenia elektrolitowe – niedobór potasu, magnezu czy wapnia, które mają kluczowy wpływ na przewodzenie impulsów elektrycznych w sercu;
- Zaburzenia hormonalne – nadczynność lub niedoczynność tarczycy, która może prowadzić do przyspieszonego rytmu serca lub jego spowolnienia;
- Przewlekłe choroby układu oddechowego – np. przewlekła obturacyjna choroba płuc, która może wpływać na prawidłową pracę serca;
- Czynniki stylu życia – przewlekły stres, nadużywanie kofeiny, alkoholu, palenie papierosów, brak aktywności fizycznej;
- Działanie niektórych leków – stosowanych w leczeniu nadciśnienia, depresji, astmy czy arytmii, które mogą wywoływać nieprawidłowy rytm serca;
- Czynniki genetyczne – wrodzone zaburzenia pracy serca, mutacje genetyczne wpływające na przewodnictwo elektryczne mięśnia sercowego.
Zrozumienie przyczyn arytmii jest kluczowe dla skutecznej diagnostyki i wdrożenia odpowiedniego leczenia, które pozwala przywrócić prawidłowy rytm serca i zapobiec powikłaniom.
Rodzaje arytmii serca
Arytmia serca to zaburzenie rytmu serca, które może przybierać różne formy – od łagodnych, niegroźnych dla zdrowia, po te stanowiące bezpośrednie zagrożenie życia. Wyróżnia się arytmie nadkomorowe, które mają źródło w przedsionkach lub węźle przedsionkowo-komorowym, oraz komorowe, które powstają w komorach serca i są szczególnie niebezpieczne.
Jednym z najczęstszych zaburzeń nadkomorowych jest migotanie przedsionków, czyli nieregularna, praca przedsionków, prowadząca do nieefektywnego przepływu krwi i zwiększonego ryzyka udaru mózgu. Inną formą jest trzepotanie przedsionków, które również powoduje szybkie skurcze przedsionków, ale w bardziej uporządkowanym rytmie niż migotanie. Oba schorzenia mogą objawiać się kołataniem serca, osłabieniem i dusznościami.
Wśród arytmii komorowych najbardziej niebezpieczne jest migotanie komór, prowadzące do całkowitego zatrzymania efektywnego krążenia i wymagające natychmiastowej defibrylacji. Częstoskurcz komorowy to kolejna groźna postać arytmii, w której serce bije zbyt szybko, co może skutkować niedotlenieniem organizmu i przejściem w migotanie komór.
Niektóre arytmie powodują zbyt wolną pracę serca. Bradykardia zatokowa, czyli spowolnienie rytmu zatokowego poniżej 60 uderzeń na minutę, może być fizjologicznym stanem u sportowców, ale u osób starszych lub chorych może prowadzić do zawrotów głowy, omdleń i osłabienia. Warto również wspomnieć o blokach przedsionkowo-komorowych, które mogą zaburzać przewodzenie impulsów elektrycznych w sercu i wymagać wszczepienia rozrusznika serca.
Arytmie mogą mieć różne przyczyny, od chorób serca po zaburzenia hormonalne i elektrolitowe. Kluczowe jest ich wczesne wykrycie oraz odpowiednie leczenie, które pozwala kontrolować rytm serca i zapobiegać groźnym powikłaniom zdrowotnym.
W naszym centrum medycznym szybko umówisz się na wizytę z lekarzem. Skontaktuj się z nami pod numerem 12 333 777 1 lub skorzystaj z całodobowej rejestracji online!
Jakie są objawy arytmii serca?
Objawy arytmii serca mogą być różnorodne – od łagodnych i niemal niezauważalnych, po silne dolegliwości zagrażające życiu. Zaburzenia rytmu serca mogą powodować zarówno przyspieszony rytm serca, jak i jego spowolnienie co wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia. W zależności od rodzaju arytmii oraz stopnia jej nasilenia, objawy mogą występować sporadycznie lub przewlekle.
Najczęstsze objawy zaburzeń rytmu serca:
- Uczucie kołatania serca – nieregularne bicie serca, szybki lub zbyt wolny rytm serca, które mogą być odczuwalne jako „przeskakiwanie” lub „zamieranie” serca;
- Zawroty głowy i osłabienie – wynikające z niewystarczającego przepływu krwi do mózgu, co może powodować nagłe uczucie dezorientacji;
- Ból w klatce piersiowej – w przypadku poważniejszych arytmii może być oznaką niewystarczającego dotlenienia mięśnia sercowego;
- Uczucie duszności – zwłaszcza przy migotaniu przedsionków lub częstoskurczach, które ograniczają efektywność pracy serca;
- Nagłe omdlenia i utrata przytomności – szczególnie w przypadku groźnych arytmii, takich jak migotanie komór czy blok przedsionkowo-komorowy, które mogą prowadzić do zatrzymania akcji serca;
- Zmniejszona tolerancja wysiłku – szybkie męczenie się nawet przy niewielkiej aktywności fizycznej, co może wskazywać na zaburzenia pracy serca;
- Niepokój i lęk – niektóre osoby odczuwają wzmożony stres i poczucie zagrożenia w momencie epizodów arytmii;
- Bladość i nadmierna potliwość – wynikające z nagłego spadku ciśnienia krwi i niedostatecznej perfuzji tkanek.
Niektóre osoby mogą nie odczuwać żadnych objawów arytmii serca, a zaburzenie zostaje wykryte przypadkowo podczas badania EKG. W przypadku występowania niepokojących symptomów, szczególnie bólu w klatce piersiowej czy omdleń, niezbędna jest konsultacja z kardiologiem i przeprowadzenie diagnostyki arytmii serca. Wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwala na skuteczne leczenie i zmniejszenie ryzyka poważnych powikłań zdrowotnych.
Jak wygląda diagnostyka arytmii serca?
Diagnostyka arytmii serca opiera się na analizie objawów pacjenta oraz specjalistycznych badaniach oceniających rytm serca i jego pracę. Podstawowym narzędziem jest elektrokardiogram (EKG), który pozwala wykryć nieprawidłowy rytm serca i zidentyfikować rodzaje arytmii serca. W przypadku nieregularnie występujących zaburzeń rytmu serca często stosuje się Holter EKG, czyli 24- lub 48-godzinną rejestrację pracy serca, a w bardziej zaawansowanych przypadkach – długoterminowe monitorowanie za pomocą wszczepialnych rejestratorów rytmu.
Test wysiłkowy pomaga ocenić reakcję serca na aktywność fizyczną, a badanie elektrofizjologiczne (EPS) umożliwia dokładną lokalizację źródła arytmii i określenie strategii leczenia. Dodatkowo, w diagnostyce pomocne są badania obrazowe, takie jak echokardiografia, rezonans magnetyczny serca czy tomografia komputerowa, które pozwalają wykryć ewentualne strukturalne choroby serca wywołujące zaburzenia rytmu serca. Szybkie wykrycie arytmii jest kluczowe dla zaplanowania skutecznego leczenia i zapobiegania poważnym powikłaniom, takim jak niewydolność serca czy udar mózgu.
Rola kardiologa w leczeniu arytmii serca
Kardiolog odgrywa kluczową rolę w diagnostyce i leczeniu arytmii serca, dostosowując metody terapii do rodzaju i zaawansowania zaburzeń rytmu serca. W zależności od objawów oraz wyników badań, specjalista może zalecić leczenie farmakologiczne, które obejmuje stosowanie leków przeciwarytmicznych, beta-blokerów czy leków przeciwkrzepliwych, szczególnie w przypadku migotania przedsionków. W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, kardiolog może skierować pacjenta na zabieg ablacji – małoinwazyjną procedurę polegającą na eliminacji ognisk wywołujących nieregularny rytm serca.
W leczeniu ciężkich arytmii, takich jak bradykardia zatokowa czy bloki przedsionkowo-komorowe, konieczne może być wszczepienie rozrusznika serca, który kontroluje pracę serca i zapobiega jego zbyt wolnej akcji. W przypadkach groźnych arytmii komorowych, takich jak częstoskurcz komorowy czy migotanie komór, kardiolog może podjąć decyzję o implantacji kardiowertera-defibrylatora (ICD), który monitoruje rytm serca i w razie potrzeby przywraca prawidłowy rytm serca za pomocą impulsu elektrycznego. Regularna kontrola u kardiologa oraz monitorowanie stanu pacjenta pozwala na skuteczne kontrolowanie arytmii serca i zminimalizowanie ryzyka powikłań, takich jak niewydolność serca, udar mózgu czy nagłe zatrzymanie krążenia.
Źródła:
E. Moric-Janiszewska, K. Zapletal, Krążące miRNA jako potencjalne biomarkery w ocenie ryzyka wystąpienia arytmii serca, jej nawrotu lub skuteczności leczenia antyarytmicznego (2021). Dostęp: 20.02.2025r.
J. Pęksa, Migotanie przedsionków – wybrane aspekty diagnostyki i postępowania farmakologicznego (2024). Dostęp: 20.02.2025r.
P. Lodziński, Arytmie w gabinecie lekarza rodzinnego. Co nowego w wytycznych ESC (2020). Dostęp: 20.02.2025r.
A. Hasiec, W. Wasiak, E. Szufladowicz, R. Bodalski, F. Walczak, T. Oleksiuk, P. Kwiatek, I. Michałowska, Zaburzenia rytmu serca w chorobach układu oddechowego (2010). Dostęp: 20.02.2025r.
M. Trusz-Gluza, Klasyfikacja zaburzeń rytmu serca i ogólne zasady postępowania (2022). Dostęp: 20.02.2025r.
